Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

 

                           Ένα μεγάλο πρόβλημα. Η διανομή της γης

                                         [ Ημερολόγιο του ’21]


                                                 Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

         Η Β’ Εθνοσυνέλευση του Άστρους έπρεπε να λύσει και το πρόβλημα της διανομής της γης στους ακτήμονες αγρότες. Μετά τη νίκη στα Δερβενάκια οι ακτήμονες κινήθηκαν για την απόκτηση κτημάτων γης. Όμως τα πράγματα ξεκίνησαν στραβά από τους κοτζαμπάσηδες. Στο Άστρος ψήφισαν νόμο με τον οποίο η εθνική γη θα μπορούσε να εκποιείται << προς εξασφάλισιν των εξόδων του εθνικού αγώνος >> αλλά ή έννοια της απόφασης επέτρεπε και στους προεστούς να ιδιοποιούνται τα πρώην τουρκικά κτήματα. Υποσχέθηκαν κιόλας οι κοτζαμπάσηδες να αποζημιώσουν τους φίλους τους της Ύδρας για τα έξοδα του στόλου τους στον αγώνα με γαίες στην Ναυπλία και στην Αργολίδα. Ο λαός  ξεσηκώθηκε και στο Άστρος έγιναν επεισόδια. Οι δε αγωνιστές έγραψαν σε ένα φύλλο χαρτιού: << Εκποίηση >> και τουφεκούσαν με έντονες διαμαρτυρίες.

    Ο Σπηλιάδης λέει, πως οι δημοκρατικοί στην Εθνοσυνέλευση ζητούσαν όλοι οι αγωνιστές να πάρουν γη. Ο δε Κολοκοτρώνης συμπληρώνει: <<Εψήφισαν να εκποιήσουν την γην με σκοπόν να βγάλουν ότι είχαν ξοδέψει, όσα ήθελαν και ν’  αποζημιωθούν εις γην και ν’ αφήσουν τον λαόν γυμνόν >>. Οι αντιδράσεις μεγάλες τόσο από το μέρος των αγωνιστών όσο και από το λαό. Παρά το νόμο η  απόπειρα αυτή αρπαγής της γης από τα χέρια των αγροτών δεν εφαρμόστηκε και άλλαξε.  Μπορούσαν να εκποιηθούν κτήματα που ήταν << φθαρτά >> όπως σπίτια, αποθήκες, καλύβες, εργαστήρια, μύλοι, ελαιοτριβεία, μικρομάγαζα.  Αλλά και πάλι οι ισχυροί βγήκαν κερδισμένοι και πολλοί φίλοι και συγγενείς των ολιγαρχικών βολεύτηκαν.  Έτσι μετά απ’ αυτό το χάσμα μεταξύ των ολιγαρχικών και των Φιλικών οξύνθηκε περισσότερο.  Οι ολιγαρχικοί, κοτζαμπάσηδες- μεγαλοκαπεταναίοι, κήρυξαν πόλεμο στη δημοκρατική παράταξη  μέχρι εσχάτων. Μεταχειρίστηκαν μηχανορραφίες για να ενισχύσουν τη θέση τους και με το Μαυροκορδάτο ειδικό στις πονηριές, προσεταιρίστηκαν τους Άγγλους και δεσμεύτηκαν να φέρουν βασιλιά και να πάρει την εξουσία γιατί κατά τη γνώμη τους  θα επενεργούσε κατεναυστικά στις επαναστατικές μάζες και θα έφερνε την τάξη και την ασφάλεια.

     Δυσαρέσκεια επικράτησε για τις αποφάσεις της Β’ Εθνοσυνέλευσης, ο λαός δυσανασχέτησε και οι μαχητές γκρίνιαζαν. Ο Κολοκοτρώνης που πάντα σε τέτοιες συγκρούσεις έπαιζε το ρόλο του πυροσβέστη άκουσε πολλά. Οι δικοί του  δεν ήθελαν το ρόλο του διαμεσολαβητή και του συμβιβαστή  και κάλεσαν στη Σίλημνα έξω από την Τριπολιτζά σύναξη για να δουν τι θα κάνουν. Παραβρέθηκαν Κολοκοτρώνης, Υψηλάντης, Ανδρούτσος, Νικηταράς, Πλαπούτας, Μούρτζινος κ.α. Ακόμα μια μικρή ομάδα  από τους κοτζαμπάσηδες ήταν εκεί που είχε αποσχισθεί όπως Φωτήλας, Σισίνης κ.α.

    Εκεί μετά από οξείες συγκρούσεις αποφασίστηκε να αγνοήσουν τις αποφάσεις του Εκτελεστικού  και να πάνε για καινούριο. Πάλι όμως ο Κολοκοτρώνης έβαλε το χέρι του και τα συμβίβασε. Όταν το Εκτελεστικό του  πρότεινε να πάρει την κενή πέμπτη θέση στο εκτελεστικό δέχτηκε. Κι αυτό το έκαναν για να τον διαβρώσουν μαζί μες τους δικούς του. Ο Κολοκοτρώνης πίστεψε πως θα τους πολεμήσει από μέσα. Από τη θέση του αρχίζει να συνεταιρίζεται κάποιους κοτζαμπάσηδες, Πετρόμπεη και Μεταξά. Κάνει δεσμούς με τα κοτζαμπάσικα σόγια του Κανέλλου Δεληγιάννη και αρραβωνιάζει το γιο του με τη θυγατέρα του Κανέλλου Δεληγιάννη.  Προωθεί στην προεδρία του Βουλευτικού το συμπέθερό του Αναγνώστη Δεληγιάννη. Αυτά που έκανε δυσαρέστησαν την παράταξή του  και ο Στρατηγός Πλαπούτας εγκατέλειψε άρον - άρον το δημοκρατικό κόμμα.  Πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβει ο Γέρος τα λάθη που έκανε να μπλεχτεί και υποταχτεί στους ολιγαρχικούς αντιπάλους του.  Γράφει στ’ απομνημονεύματά του: << Η γνώμη τους ήταν να με βάλουν αντιπρόεδρο του Εκτελεστικού για να έβγω από τα άρματα να με αδυνατίσουν >>.

    Εν αγνοία του διορίζουν πρόεδρο του Εκτελεστικού το Μαυροκορδάτο και αγνοώντας τον Κολοκοτρώνη κάνει ότι θέλει. Ο Μαυροκορδάτος προωθεί το σχέδιο της παράταξής του για τη σύναψη δανείου και την εξεύρεση βασιλιά. Ορλάντος, Ζαίμης, Λουριώτης, στέλνονται στο Λονδίνο για να κάνουν τις βολιδοσκοπήσεις τους. Ο Κολοκοτρώνης έξαλλος απειλεί: << Μην καθίσεις πρόεδρος, ότι έρχομαι και σε διώχνω με τα λεμόνια, με τη βελάδα οπού ήρθες>>. Ο Μαυροκορδάτος έφυγε για την Ύδρα στα στηρίγματά του τους Υδραίους μεγαλοκαραβοκυραίους. Δόλιος όπως ήταν στις μηχανορραφίες προσπάθησε από εκεί να  ανατρέψει το Εκτελεστικό και να διώξει και το τελευταίο  απομεινάρι της Φιλικής από το Εκτελεστικό και το Βουλευτικό. Ειδικά ήθελε να ξεπαστρέψει  τα τρία πρόσωπα, Κολοκοτρώνη, Υψηλάντη, Ανδρούτσο. Η ρήξη είχε έρθει. Ο εμφύλιος πόλεμος ήταν προ των θυρών.

    ellinikoxronografima.blogspot.gr    [Συνεχίζεται]

Πηγές:  Φωτάκος, Στρίγκος, Β. Κρεμμυδάς, Σπ. Μελάς, Κιτρομηλίδης, Πασπαλιάρης, Σπ. Τρικούπης, Σκαρίμπας, Τ.  Βουρνάς, Μακρυγιάννης, Θ. Κολοκοτρώνης. Δ. Φωτιάδης.

Τετάρτη 27 Μαρτίου 2024

 

                        Έτος 1824. Πολεμικά γεγονότα, καταστροφή των Ψαρών

                                                                     [ Ημερολόγιο ’21]


                                                                  Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                  Το 1824 οι Τούρκοι  κρατούσαν τα φρούρια Ναυπάκτου, Αντιρρίου, Ρίου, Πάτρας, Χαλκίδας κ.ά.  Η ύπαιθρος γενικά ελεγχόταν από τους αντιμαχόμενους Έλληνες, οι συγκρούσεις μεταξύ των εμπολέμων αραιές, το ναυτικό ακινητοποιημένο άφηνε περιθώρια στο τουρκικό να κάνει τους ανεφοδιασμούς των στρατευμάτων των Τούρκων.   Αρχές του 1824 ένας καινούριος κίνδυνος εμφανίζεται στις επιχειρήσεις του αγώνα. Είναι οι ένοπλες δυνάμεις της Αιγύπτου μαζί με τον Μωχαμέτ  Άλυ,  τοπάρχη, Ισχυρό του Νείλου και φιλόδοξο όπως ο Αλή πασάς. Αυτός αφού συνέτριψε την αντίδραση των γύρω φεουδαρχών των Μαμελούκων, απόκτησε ισχύ και έβαλε στόχο να δημιουργήσει σύγχρονο κράτος, με καλή διοίκηση και ισχυρή οικονομία. Εκπαίδευσε το στρατό του από βετεράνους Γάλλους αξιωματικούς και οργάνωσε στόλο ακαταμάχητο που τον έριξε στη Μεσόγειο. Έτσι με αρκετή ισχύ διαπραγματεύεται με αξιώσεις με τον επικυρίαρχο σουλτάνο του. Αυτός του δίνει ανταλλάγματα, Κρήτη, Κύπρο και πασαλίκι του Μοριά και του αναθέτει να καταπνίξει την ελληνική επανάσταση.  Αυτός δέχεται και με μεγάλη στρατιωτική και ναυτική δύναμη ορίζει το γιο του Ιμπραήμ  πασά να αναχωρήσει εξ Αιγύπτου και να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας. Προικισμένος στρατιωτικός εγκέφαλος και με μεγάλη μόρφωση, θα τον βρούμε μπροστά μας  έως το τέλος της επανάστασης.

    Το Μάρτη 1824 πατάει στην Κρήτη με μεγάλη δύναμη υπό το ναύαρχο Χουσεϊν, ύστερα εξορμάει στην Κάσο και κατόπιν στράφηκε εναντίον των Ψαρών που απειλούσαν τον τουρκικό στόλο. Η απειλή ήταν μεγάλη και πριν πατήσει στο νησί ο τουρκικός στρατός ο Κανάρης πρότεινε να αντιμετωπισθεί ο στόλος στη θάλασσα. Οι προεστοί είπαν όχι. Αποφάσισαν να χτυπήσουν τον εχθρό κατά την απόβασή του, πιστεύοντας οι βραχώδεις ακτές και το πυροβολικό του νησιού θα ήταν σύμμαχοί τους και θα τον απωθούσαν. Και για να προλάβουν να καταπνίξουν και κάποιο πραξικόπημα του Ψαριανού στόλου, έβαλαν ανθρώπους δικούς τους και αφαίρεσαν τα τιμόνια των καραβιών και τα ακινητοποίησαν! Στις 21 Μαρτίου οι Τούρκοι πάτησαν στο νησί και μέχρι τις 22 Ιουνίου 1824 τα είχαν κάνει όλα λίμπα. Ολόκληρος ο πληθυσμός του νησιού σφάχτηκε σχεδόν απ’ άκρη σ’ άκρη.  Η ευθύνη της κυβέρνησης να μην αντιμετωπισθεί ο τούρκικος στόλος στη θάλασσα είναι μεγάλη. Ακόμη όλα τα ακινητοποιημένα  καράβια έπεσαν στα χέρια του εχθρού. Η δικαιολογία ότι << τα πολεμικά πλοία δεν εκπλέουσι εξ αιτίας οπού το ταμείον δεν  έχει χρήματα να πληρώσει τούς ναύτες ! >> είναι για γέλια.

     Καθυστερημένα έφτασε στις 4 Ιουλίου 1824 ο στόλος του Μιαούλη.  Τα Ψαρά ήταν ολοσχερώς καταστρεμμένα και δεν βρήκε παρά ένα τόπο κρανίου.  Η μικρή τουρκική φρουρά που είχε μείνει στο νησί εξοντώθηκε από το Ναύαρχο. Ιούλιος 1824 και ο τουρκικός στόλος ενώθηκε με τον Αιγυπτιακό. Η δύναμη υπερτερούσε κατά πολύ του ελληνικού στόλου αλλά ο γενναίος και έμπειρος καπετάνιος δεν το βάζει κάτω και χτυπά τον Αύγουστο τον τουρκοαιγυπτιακό στον κόλπο της Αλικαρνασσού στα Τσάταλα. Με έξυπνους ελιγμούς ο Μιαούλης παρασύρει τον εχθρικός στόλο στον κόλπο του Γέροντα και καίει με τα πυρπολικά δυο φρεγάτες. Επί είκοσι μέρες ο Μιαούλης έφερε απανωτά χτυπήματα στον εχθρικό στόλο και κατόρθωσε τελικά να απωθήσει τον τουρκικό μακριά από τη Σάμο και να σώσει το νησί.  Ο Αιγυπτιακός κόβει δρόμο για Μυτιλήνη και οι Τούρκοι κρύβονται στον Ελλήσποντο. Μόνος ο Ιμπραήμ δέχεται επίθεση του Μιαούλη στο Καραμπουρού, κοντά στη Σμύρνη κι έχει μικρές απώλειες.

    Αν  και αυτές οι επιχειρήσεις εναντίον του τουρκοαιγυπτιακού στόλου δεν είχαν σημαντικές απώλειες για τον εχθρό, εντούτοις υπήρξαν ουσιαστικές γιατί έφθειραν και κούρασαν τον εχθρό.   Επίσης καθυστέρησαν την απόβαση του Ιμπραήμ στο Μοριά, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία  να συνειδητοποιήσουν οι διχασμένοι Έλληνες πως πρέπει να ενωθούν μπροστά στον Ιμπραήμ που ετοιμαζόταν να εισβάλλει στην Πελοπόννησο με ισχυρές ναυτικές και χερσαίες δυνάμεις.

  ellinikoxronografima.blogspot.gr    [Συνεχίζεται]

Πηγές:  Στρίγκος, Φωτάκος, Κρεμμυδάς, Σπ.  Μελάς, Κιτρομηλίδης, Πασπαλιάρης, Σπ. Τρικούπης,  Ιακ. Μιχαηλίδης, Σκαρίμπας, Μακρυγιάννης, Τ. Βουρνάς, Θ. Κολοκοτρώνης, Φωτιάδης.

                      

 

                


                 
  Έτος 1823. Ευρωπαϊκός χώρος, κινήσεις Τούρκων

                                                               [Ημερολόγιο του ΄21]

                                                     Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                Ο φιλελληνισμός που ξεκίνησε από τις αρχές της επανάστασης άντεχε και στην Ευρώπη διαμορφωνόταν ως  ένα λαϊκό κίνημα που είχε ως σκοπό του την αυτοδιάθεση των καταπιεζόμενων  της Ευρώπης και την ανεξαρτησία τους. Ήταν ένα δυνατό κίνημα   στη δεσποτική Ευρώπη του Μέτερνιχ και των υποστηρικτών του και μόνο η Ρωσία διαχωριζόταν ως προς το ελληνικό ζήτημα μέσα στην ιερή Συμμαχία. Αποφασιστική όμως θέση υπέρ του ελληνικού ζητήματος δεν πήρε ποτέ  η Ρωσία και να υποστηρίξει ανοικτά τον αγώνα της ανεξαρτησίας των Ελλήνων.  Απλά διέκοψε  τις διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία ως αιτία της εισβολής των Τούρκων στη Ρουμανία, το διωγμό του ρωσικού εμπορίου και την κακομεταχείριση του χριστιανικού πληθυσμού. Για την αδιάφορη αυτή θέση της  στο ελληνικό ζήτημα υπήρξε μια στάση διαμαρτυρίας από την κοινωνία της με ένα ισχυρό αναβρασμό στα προβλήματα της εσωτερικής και εξωτερικής της πολιτικής. Να σημειώσουμε εδώ και το κίνημα των << Δεκεμβριστών >> που ήταν υπέρ των Ελλήνων, το οποίο δεν επικράτησε αλλά αποκαλύφθηκε  και πέρασαν οι υποστηρικτές του από ανακρίσεις  όταν πιάστηκαν στη Μόσχα και την Πετρούπολη.

    Η πίεση της κοινής γνώμης έκανε τον Τσάρο ν’ αλλάξει γραμμή επί το τολμηρότερο υπέρ της Ελλάδος. Σ’ αυτό βοήθησε και η στάση της Αγγλίας που ήθελε ένα ελληνικό κράτος αποσπασμένο από την Τουρκία αλλά δεμένο στο αποικιακό άρμα της. Τη θέση αυτή της Αγγλίας υποστήριζε και ο έμπειρος στις μηχανορραφίες Μαυροκορδάτος που συμφωνούσε με τις υποδείξεις του Κάννιγκ και είναι υπεύθυνος με όλη του την ομάδα για τους δυο εμφύλιους πολέμους.

     Στις 13 Μαρτίου 1823 η Αγγλία κατάλαβε πως ο αγώνας των Ελλήνων δεν ήταν κάτι εφήμερο και παροδικό, αλλά ουσιαστική εξέγερση ανεξαρτησίας και ποτέ δε θεωρήθηκε χαμένη υπόθεση από τους Έλληνες. Αναγνώρισε την Ελλάδα ως εμπόλεμη δύναμη, εγκατέλειψε την αρχική της αδιάφορη θέση ως ουδέτερη στάση και διασφαλίζοντας τις θέσεις της μέσα στη χώρα με το Μαυροκορδάτο και την παρέα του, μπήκε ενεργά στο διπλωματικό πεδίο να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η εμπλοκή της Αγγλίας γίνεται πιο ουσιαστική όταν εξασφαλίζεται το δάνειο από την κυβέρνηση του Υδραίου Κουντουριώτη.  Ο Στρίγκος  γράφει: << Με το δάνειο που συνάπτεται στο Λονδίνο με άμεση υπόδειξη του Κάννιγκ,  η αγγλική πολιτική αποβλέπει να δυναμώσει την επιρροή της να υποδουλώσει πολιτικά και οικονομικά την Ελλάδα. Αφού από την αρχή όλες τις δυνάμεις της  τις έθεσε στη διάθεση του σουλτάνου για να υποστηρίξει το ετοιμόρροπο καθεστώς του και έγινε υπαίτια να παρατείνεται το δράμα του ελληνικού λαού και να χύνεται ποτάμι το αίμα του, εφαρμόζει τώρα την πολιτική της διαίρεσης, της εξαγοράς και του εμφυλίου πολέμου, δηλαδή τις πασίγνωστες μέθοδες της πατροπαράδοτης αγγλικής πολιτικής που εφάρμοζε και εφαρμόζει στις αποικίες της >>.

     Οι επιτυχίες της εξωτερικής πολιτικής της Αγγλίας και η  επιρροή της στα εσωτερικά της Ελλάδας, ξυπνούν θα λέγαμε τη Ρωσία και βλέπει στα σοβαρά από δω και μπρος τον ανταγωνιστικό αγγλικό παράγοντα.  Ο τσάρος ανήσυχος ζήτησε σύγκληση διάσκεψης στην Πετρούπολη για να συζητηθεί το ελληνικό ζήτημα.  Απ’ αυτή τη διάσκεψη βγήκε κάτι καλό. Είναι το υπόμνημα της 28 Δεκέμβρη 1824 προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στο οποίο αναφέρονται σχολαστικά οι θέσεις και οι απόψεις  της Ρωσίας  για το ελληνικό ζήτημα. Το υπόμνημα κατοχυρώνει επικυριαρχία του σουλτάνου, οικονομική υποτέλεια των ηγεμόνων στους Τούρκους, την ελεύθερη αυτοδιοίκησή τους και την ελευθερία του εμπορίου τους. Έτσι μ΄ αυτό το υπόμνημα  έχουμε και στροφή της Αγγλικής πολιτικής ως προς το ελληνικό ζήτημα. Η δε Ελλάδα μετά το 1823 γίνεται πεδίο ανταγωνισμού στην Α. Μεσόγειο με κερδισμένη την Αγγλία. Η αποικιοκρατική της πείρα τη διευκόλυνε να έχει την ίδια επεκτατική πολιτική  που εφάρμοζε και στις αποικίες της.

   Στο πολεμικό πεδίο το 1823 δεν είχαμε έντονες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Έγιναν δύο τοπικές εκστρατείες στην Κ. και Α. Ελλάδα, η μία με το Γιουσούφ και η άλλη με το Σαλήχ πασά. Στη δυτική Ελλάδα προέλασε ο Μουσταή πασάς αλλά χτυπήθηκε από το Μάρκο  Μπότσαρη στο             Καρπενήσι. Ο τουρκικός στόλος περιορίστηκε σε ανεφοδιασμό των στρατευμάτων. Ο ελληνικός στόλος κι αυτός δεν κινήθηκε με σοβαρές αξιώσεις. Κάτω από την εξάρτηση των νησιωτικών κοτζαμπάσηδων έμεινε σχεδόν αδρανής.  Γράφει ο Στρίγκος: <<Απ΄ αυτό το χρόνο άρχισε να δυναμώνει η πειρατεία, που επεκτεινόταν ως τα παράλια της Ανατολής, Συρίας και Κύπρου και που απετέλεσε στοιχείο αποσυνθετικό για το ναυτικό μας >>. Δυστυχώς το λαϊκό επαναστατικό κίνημα είχε ηττηθεί στα νησιά που σίγουρα θα είχε οργανώσει ένα στόλο ευέλικτο και σε διαρκή ετοιμότητα καταστολής του τούρκικου. Αυτό δεν έγινε και το αργοκίνητο τουρκικό ναυτικό ενίσχυε με τον ανεφοδιασμό τις χέρσες στρατιωτικές δυνάμεις της Τουρκίας.

   ellinikoxronografima.blogspot.gr               [Συνεχίζεται]

Πηγές:  Φωτάκος, Στρίγκος, Β. Κρεμμυδάς, Σπ. Μελάς, Πασπαλιάρης, Σπ. Τρικούπης, Ιακ. Μιχαηλίδης, Γιάννης Σκαρίμπας, Τ. Βουρνάς, Μακρυγιάννης, θ. Κολοκοτρώνης, Δ. φωτιάδης.

Τρίτη 26 Μαρτίου 2024

 

                                  Μεσολόγγι, Εθνοσυνέλευση Άστρους, η εξουσία

                                                                [ Ημερολόγιο του ΄21 ]


                                                                Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

               Αρχές Νοέμβρη 1822, Ομέρ Βρυώνης και Μεχμέτ Κιουταχής στρατοπεδεύουν στο Μεσολόγγι. Ο τουρκικός στόλος το απόκλεισε κι από τη θάλασσα και τα πράγματα έγιναν πολύ δύσκολα για τους πολιορκημένους.   Οι δυνάμεις που υπερασπίζονταν την πόλη μικρές, χωρίς πολεμοφόδια και τροφές και οι ενισχύσεις δεν φαινόταν πουθενά. Οι πολιορκημένοι άρχισαν τις δήθεν διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους για να δώσουν ευκαιρία στο Μιαούλη να σπάσει τον αποκλεισμό και να φέρει ενισχύσεις και εφόδια. Αυτός τα κατάφερε κι έτσι τα πράγματα έγιναν πιο εύκολα για τους πολιορκημένους, ενώ άρχισαν να δημιουργούνται προβλήματα από τις ελλείψεις στους Τούρκους. Στις 25 Δεκέμβρη εσπευσμένη έφοδος των Τούρκων να πάρουν την πόλη απέτυχε. Κακήν κακώς έλυσαν την πολιορκία και επέστρεψαν στη βάση τους στην Ήπειρο.

     Με τη νίκη στα Δερβενάκια ο Κολοκοτρώνης απόκτησε κύρος και οι ικανότητές του θεωρήθηκαν μεγάλες. Έτσι φάνηκε πως η ηγεσία της επανάστασης  θα επανερχόταν στα χέρια των Φιλικών και των καπεταναίων, αλλά τα λάθη ήταν μοιραία ώστε να έχουν τον πρώτο λόγο οι κοτζαμπάσηδες. Με τις μάζες μαζί τους και την ανανεωμένη Γερουσία, Κολοκοτρώνης και Υψηλάντης ζητούν νέα εθνοσυνέλευση για να πετύχουν αναθεώρηση των αντιδραστικών διατάξεων του συντάγματος της Επιδαύρου και να ελέγχουν με τους δικούς τους πληρεξούσιους το Εκτελεστικό εκτοπίζοντας κοτζαμπάσηδες και καραβοκυραίους. Οι  ολιγαρχικοί ούτε ήθελαν να ακούσουν για αλλαγή των πραγμάτων και απαίτησαν να συζητήσουν με την υπάρχουσα Εθνοσυνέλευση. Μετά από αντεγκλήσεις κι από τις δυο πλευρές  συμφωνούν να εκλέξουν Β’ Εθνοσυνέλευση. Οι κοτζαμπάσηδες όμως ελέγχουν διοικητικά και τον εκλογικό μηχανισμό. Το σύστημα που επέβαλαν για τις εκλογές ήταν αντιδημοκρατικό. Με το νόμο 9 Νοέμβρη 1822 καθορίζεται οι εκλέκτορες θα είναι οι << πλέον ευϋπόληπτοι πολίτες >>  με λίγα λόγια οι προύχοντες που με έμμεσο τρόπο κι όχι με απ‘ ευθείας ψηφοφορία θα έβγαζαν τους αντιπροσώπους του έθνους. << Εις έκαστον χωρίον, έλεγε ο νόμος, ο λαός να εκλέξει τους πλέον ευϋπόληπτους άνδρες. Όλοι αυτοί θα συνέλθουν εις την πρωτεύουσαν της επαρχίας η οποία θα εκλέξει κοινούς ευϋπόληπτους άνδρες και τότε όλοι ομού οι εκλεκτοί να εκλέξωσι ένα παραστάτη των [ βουλευτή ] μεταξύ των ηθικοτέρων πατριωτών >>. Δυστυχώς μ’ αυτό το σύστημα αποκλειόταν ο λαός από τη Β΄ Εθνοσυνέλευση και προεξοφλείτο η σύνθεση να είναι πλειοψηφική υπέρ των ολιγαρχικών.  Η μερίδα όμως η δημοκρατική δέχτηκε αυτή τη σατανική απόφαση των ισχυρών κοτζαμπάσηδων.

    Άλλο ένα θέμα που προέκυψε ήταν το μέρος που θα γινόταν η Εθνοσυνέλευση.  Κάθε μία παράταξη ήθελε το δικό της τόπο για να εξασφαλίσει φιλικό και ευνοϊκό περιβάλλον. Ο Κολοκοτρώνης και Υψηλάντης ήθελαν το Ναύπλιο αφού το έλεγχαν και οι κοτζαμπάσηδες το Άστρος της Κυνουρίας. Κι αφού δεν τα βρήκαν το Εκτελεστικό αποφάσισε να διενεργηθεί στο Άστρος. Τελικά ύστερα από ασυνεννοησία του Κολοκοτρώνη με δυο πληρεξούσιους δικούς του, οι δημοκρατικοί πείθονται να παραμείνουν στο Άργος. Έτσι οι εργασίες της Β΄ Εθνοσυνέλευσης άρχισαν στις 30 Μαρτίου 1822 και τελείωσαν στις 11 Απριλίου. Είχε δε μέσα της τρία κόμματα. Το πρώτο με Κολοκοτρώνη, Υψηλάντη, Παπαφλέσσα, Αναγνωσταρά, Ανδρούτσο, Μούρτζινο κ.α. εκπροσωπούσε τις ιδέες Φιλικής και χαρακτηριζόταν δημοκρατικό, φιλολαϊκό. Όμως στις εκλογές για την εθνοσυνέλευση με ποσοστό τη συντριπτική πλειοψηφία της μάζας, λόγω του καλπονοθευτικού συστήματος εξέλεξε μόνο 40 από τους 190 πληρεξούσιους βουλευτές. Το δεύτερο το κόμμα των κοτζαμπάσηδων του Μοριά, με στήριγμα τους προύχοντες, τους Υδραίους και το Μαυροκορδάτο μαζί με τους παλαιούς αρματολούς της Δ. Ρούμελης. Το τρίτο ήταν αυτό των Υδραίων μεγαλοκαραβοκυραίων. Μέσα στην εθνοσυνέλευση η πλειοψηφία ήταν με το μέρος των άλλων δυο κομμάτων, σύνολο 150 πληρεξουσίων, άκρως άνιση.  Ο Κολοκοτρώνης έπιασε τα Μελιγγίτικα με τους δικούς του 700 στρατιώτες και οι προύχοντες, κοτζαμπάσηδες, μεγαλοκαραβοκυραίοι με 5.οοο άνδρες τα Αγιαννίτικα.  Οι εργασίες άρχισαν στις 30 Μαρτίου και τελείωσαν στις 11 Απριλίου 1822. Το κλίμα ήταν εκρηκτικό, εχθρικό με μεγάλες αντεκδικήσεις, εκτός ελέγχου και δημοκρατικού ιδεώδους. Κυρίως δύο ήταν θέματα που απασχόλησαν το σώμα. Το ζήτημα της εξουσίας και το πρόβλημα της γης. Αμαχητί οι κοτζαμπάσηδες κέρδισαν το ζήτημα της εξουσίας αφού πλειοψηφούσαν στην εθνοσυνέλευση. Έτσι επέζησε το αντιδραστικό πολίτευμα της Επιδαύρου με ελάχιστες μεταρρυθμίσεις. Καταργήθηκαν οι τοπικές γερουσίες και καθιερώθηκε ο θεσμός των διορισμένων επάρχων από την Εθνοσυνέλευση. Ακόμη οι υπάλληλοι διορίζονται από κοινού από το εκτελεστικό και το βουλευτικό. Το αξίωμα του αρχιστρατήγου αφαιρέθηκε από τον Κολοκοτρώνη.  Απόφαση ακόμη πάρθηκε για αναζητήσεις δανείου στο εξωτερικό και να γίνουν βολιδοσκοπήσεις για εξεύρεση άνακτα.

     Εξελέγη νέο Εκτελεστικό από τους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη [ Πρόεδρο] και μέλη τους κοτζαμπάσηδες Σωτήρη Χαραλάμπη, Ανδρέα Ζαϊμη, Ανδρέα Μεταξά. Η τέταρτη θέση  κενή για να καλυφθεί στο μέλλον με νησιώτη. Γραμματέας του Εκτελεστικού διορίστηκε  Ο Α. Μαυροκορδάτος [κλειδί της εξουσίας], μινίστρος [υπουργός] Παπαφλέσσας των Εσωτερικών και Αναγνωσταράς του πολέμου. Πρόεδρος του βουλευτικού ο Υδραίος Γ. Ορλάνδος, δυνάστης της Ύδρας και φίλος των άλλων ισχυρών ολιγαρχικών Κουντουριωταίων.

   ellinikoxronografima.blogspot.gr     [Συνεχίζεται]

Πηγές: Στρίγκος, Φωτάκος, Σπ. Μελάς, Β. Κρεμμυδάς, Κιτρομηλίδης, Πασπαλιάρης,  Σπ. Τρικούπης, Σκαρίμπας, Βουρνάς, Μακρυγιάννης, Μιχαηλίδης, Θ. Κολοκοτρώνης.

 

 

Δευτέρα 25 Μαρτίου 2024

 

                        Γιαννάκης  Γκρίτζαλης:  << Αδίκως πεθαίνω αδέρφια  >>

                                    [γράφει ο Παναγιώτης Αντωνόπουλος]

                                            


           Από την εποχή του Ομήρου ήρωες θεωρούνται αυτοί που πραγματοποιούν μεγάλα κατορθώματα, είναι γενναίοι, δίκαιο, τίμιοι, που   κερδίζουν φήμη και δόξα από ανδρείες πράξεις, αφιερώνουν τη ζωή τους σε ανώτερα ιδεώδη και μένουν  φωτεινά παραδείγματα μίμησης στους νεότερους. Στη διηγηματική μορφή που ακολουθεί, καταγράφω τη δράση, τα ιδανικά, τις υψιπετείς  ιδέες και τη θυσία, του αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης του ΄21,  Γιαννάκη Γκρίτζαλη από την Τριφυλία, τη στεφανωμένη με πυκνόφυλλες ελιές, τριαντάφυλλα και άλλα πορφυρά λουλούδια.  Άνδρες ηρωικοί, μορφές μείζονες του παρελθόντος, που αξίζουν το θαυμασμό μας.

 

                                                      * * *

 

              Άνοιξη του 1834. Ο χιλίαρχος Γιαννάκης Γκρίτζαλης από το σπίτι του στο Ψάρι, αγνάντευε τα Κοντοβούνια σιωπηλός και θλιμμένος. Στο μυαλό του, ήρθε η κουβέντα που είχε πει ο Ιμπραήμ στο  Γάλλο  ναύαρχο Δεριγνύ.  << Βλέπεις πώς λιώνει το χιόνι εκεί ψηλά στα βουνά;  Έτσι θα λιώναμε  και μεις αν το Μεσολόγγι είχε τροφές και πολεμοφόδια για τρεις βδομάδες ακόμα! >>  Τώρα η πατρίς ελεύθερη έλιωνε κάτω από τη σκληρή μοναρχία του Όθωνα, με τη γη συγκεντρωμένη στα χέρια των τζακιών και των μοναστηριών, τους αγρότες σε άθλια κατάσταση, τη φτώχεια να μαστίζει το λαό,  την πειρατεία να αποτελεί τη μάστιγα των θαλασσών, την οικονομία να νοσεί επικίνδυνα, με τη βουλή ως διορισμένο σώμα του άνακτα να παίζει διακοσμητικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας.

      Ο χιλίαρχος ποτέ δεν υπήρξε ριψάσπιδας. Ανυποχώρητος αγωνιστής και που δεν πολέμησε. Ποτέ δεν έχασε την εθνική του συνείδηση και ούτε αλλοτριώθηκε να μεταμορφωθεί σε πειθήνιο, βολεμένο άνθρωπο της εξουσίας. Το πάθος του να δει την πατρίδα ελεύθερη, του στέρησε την ησυχία, δούλευε και πολεμούσε ήλιο με ήλιο, μέσα στη χαμένη αίγλη των συνανθρώπων του και των Ελλήνων, έβλεπε τον εαυτό του έναν ελευθερωτή για να ανακτήσουν τα δίκαιά τους.

     Μετερχόμενος τους ισχυρισμούς του πως Κολοκοτρώνης και Πλαπούτας ήταν άδικα στη φυλακή, έβγαλε ένα χαρτί από τον κόρφο του κι άρχισε να διαβάζει ένα απόσπασμα από την επιστολή του Γέρου στην κυβέρνηση, που είχε στείλει τα χρόνια που περνούσε ο Ιμπραήμ από φωτιά και τσεκούρι τη Μεσσηνία και οι κοτζαμπάσηδες της βουλής και του εκτελεστικού, ανίκανοι, δεν του έστελναν βοήθεια να  πολεμήσει τους Τουρκοαιγύπτιους. <<… Κύριοι αντιπρόσωποι του λαού! Δια τον θεόν, δια την αγάπην της πατρίδας, λάβετε μέτρα σωστικά δι’ αυτήν καν τώρα εσχάτως, δεν  χρειάζεται κατά τούτο παρά η θέλησίς σας, προβλέψατέ μας φουσέκια και τροφάς, μη αμελείτε παν ότι γνωρίζετε συντελεστικόν διότι θα δώσετε λόγον εις τον θεόν και την αδέκαστον ιστορίαν, γράφω με πόνον της ψυχής μου. [… ] Αν ηξεύρετε καμίαν μηχανήν να τρέφονται τα στρατεύματα, σας παρακαλώ να μου την στείλετε.  Αν ηξεύρετε ότι είναι καμία μηχανή να κάνει το χώμα μπαρούτι  και ταις πέτραις μολύβι, στείλετέ μου τους μηχανικούς δια να τα κάμωμεν.  Επειδή και ακόμη τέτοια εφεύρεσιν δεν την έκαναν οι άνθρωποι, σας λέγω στείλετέ μου όλα αυτά… >>

      Έβαλε το χαρτί πάλι στον κόρφο του κι έριξε πάλι τη ματιά του στις προσφιλείς κορυφές των βουνών. Σαν οπτασία πέρασε από τη μνήμη του η νεότητά του, με το ευθυτενές παράστημά του, τα μακριά και πυκνά μαλλιά του, το σφρίγος του κορμιού του, που με μόνες αποσκευές του, το σπαθί και το τουφέκι έδινε στις χούνες και στα φαράγγια μάχες με τα θηρία του εχθρού, για να σηκώσει η πατρίδα το ανάστημά της και να βαδίσει λεύτερη στον εθνικό της προορισμό. Η πεποίθησή του ότι η απελευθέρωση της Ελλάδας ήταν υπόθεση εσωτερική κι όχι των ξένων, τον έκανε να μυηθεί στη Φιλική Εταιρία από το Ι818. Ιδιαίτερη συγκίνηση ένιωσε όταν άκουσε από μυημένους πως οι ιδρυτές << αποφάσισαν  να επιχειρισθώσι την σύστασιν τοιαύτης Εταιρίας δια να ενεργήσωσι μόνοι των ότι ματαίως και προ πολλού χρόνου ήλπιζαν από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων >>. Γι’ αυτό εντάχθηκε αμέσως σε ένοπλο τμήμα κλεφτών. Οι καταπιέσεις των Τούρκων στους αγροτικούς πληθυσμούς των γύρω χωριών, του γεννούσε μέσα του κίνημα ανταρσίας, και ο ηρωικός του χαρακτήρας, τους στήριζε, ενώ στρεφόταν ισχυρός εναντίον των μεγάλων Ελλήνων γαιοκτημόνων και των Τούρκων. Κι όσο έβλεπε πως οι Τούρκοι τους καταπίεζαν και οι άρχοντες, το γουναρικό [ οι κοτζαμπάσηδες ]  έλεγαν  << κλέφτες>> για να τους συκοφαντήσουν, όσους ανέβαιναν στα βουνά, τόσο αυτός όσο και η ομάδα του έδειχναν με τις πράξεις τους τι σημαίνει << αγωνιστής αντάρτης >>.

        Καυχιόταν που ήταν απόγονος των Ντρέδων και τον διέκρινε  η ευθύτητα και η μπέσα, αισθήματα της ράτσας του. Του ίδιου του άρεσε να λέει είμαι << Ντρες >> για να τονίσει πως ήταν << ευθύς >> και << ίσιος >>. Η ράτσα του έδωσε τα πάντα στον αγώνα της Επανάστασης, δε λογάριασε τον τύραννο, είτε Τούρκο είτε Αιγύπτιο. Εκεί στα άγρια λημέρια των Σουλιμοχωριών με το γιαταγάνι και το τουφέκι κράτησαν όρθια την περιοχή και στην Ελλάδα άνοιξαν το δρόμο για τη λευτεριά. Γι’ αυτό και η δημοτική μούσα λέει, περήφανα πως << το Ψάρι και το Σουλιμά/ τα δυο κεφαλοχώρια,/ χαράτσι δεν πληρώνουνε,/ Τούρκους δεν προσκυνάνε…// Ο αγώνας τους εναντίον των Τούρκων άρχισε νωρίς, από τα μέσα του 17ου αιώνα και κορυφώθηκε το ΄21. Η συμμετοχή τους στη Μεσσηνιακή Επανάσταση έκανε τους ιστορικούς να είναι φειδωλοί στις αναφορές τους,  σκοπό έχοντας να  υποβιβάσουν την ιστορία τους.

    Κοντά στη Γαράντζα απόκτησε δικό του χώρο για να προετοιμασθεί και να υπερασπιστεί το εθνικό και πολεμικό δίκαιο. Με απόλυτο σεβασμό στα βάσανα του λαού που ζούσε στα Σουλιμοχώρια, εκπαιδευόταν στην πολεμική τέχνη και οργάνωνε το κλέφτικο κίνημα. Η ζωή του έγινε σκληρή, γεμάτη κινδύνους, αβέβαιη. Ωστόσο αν κι έβλεπε πολλά από τα απάνθρωπα μέσα που έκαναν οι Τούρκοι στους συγχωριανούς του, παλούκωμα, ανασκολωπισμούς, κρέμασμα, ακρωτηριασμούς,  θανατικές εκτελέσεις, δεν λιποψυχούσε αλλά οπλιζόταν με αυξανόμενη δύναμη υπεράσπισης του δοκιμαζόμενου λαού. Εκεί ανάμεσα Ψάρι και Γαράντζα, γνώρισε και τη γυναίκα του τη Γιαννούλα. Ο πατέρας της Μητροπέτροβας, γενναίος και ασυμβίβαστος οπλαρχηγός της Επανάστασης, δέχτηκε στο δρόμο ενώ περπατούσε με την κόρη του, επίθεση από τρεις Τούρκους ενόπλους. Μετά από μάχη σκότωσε τον έναν ενώ οι άλλοι δυο τράπηκαν σε φυγή. Οι φωνές της σύγκρουσης και το τρίξιμο των σπαθιών, έφεραν και το Γιαννάκη εκεί, αφού παρόντας στο στρατόπεδο γύμναζε τους ένοπλους άντρες του. Παράφορα συγκινημένος  από την εικόνα που είδε, τον Τούρκο νεκρό, τον οπλαρχηγό τραυματισμένο και τη Γιαννούλα να κλαίει, καταράστηκε τον κατακτητή και μίσησε τη σκλαβιά και τους σκοτωμούς πιο πολύ. Έδρασε αποφασιστικά, τους μετέφερε στο στρατόπεδο, κι αφού τους πρόσφερε τις πρώτες βοήθειες μέσα στο διαπεραστικό χρυσαφί χρώμα των βουνών συζήτησαν εγκάρδια και φιλικά.

         Η Γιαννούλα ήταν μια  όμορφη γυναίκα με πλούσιο σώμα, ωραία χαρακτηριστικά προσώπου και βαθιά φωνή. Γοήτευσε το Γιαννάκη και την ερωτεύτηκε. Το ίδιο έγινε και από την ίδια.  << Ερωτεύτηκε τον πολεμιστή και τον τραγουδιστή >> όπως έλεγε μετά το γάμο. Γιατί ο χιλίαρχος ήξερε και να πολεμά αλλά και να τραγουδά. Ήταν λίγο πριν από την Επανάσταση του ΄21 που παντρεύτηκαν. Όταν η Γιαννούλα πάτησε το πόδι της στην εκκλησία μια γενναία  Σουλιμιώτισσα  έριξε μια χούφτα νομίσματα, σύμβολο ευημερίας και ελευθερίας. Της είχε πει ακόμα τη στιγμή που θα πατούσε το πόδι του γαμπρού να μην ξεχάσει να κρατάει και το κερί ψηλά για να έχει το πάνω χέρι στο σπίτι στα σίγουρα. Το γλέντι ήταν τρικούβερτο, οι καλεσμένοι πολλοί, οι ευχές εγκάρδιες και καλές. Όταν τελείωνε το κρασί οι πότες φώναζαν εύθυμα και χαρούμενα: << Είναι πικρό, δεν πίνεται, φέρτε το άλλο! >> Από τη δίπλα αίθουσα απαντούσαν: << Πρέπει να γλυκαθεί, να ξεπικρίσει! >> Γελώντας μετά όλοι μαζί, εύχονταν στο ζεύγος βίον ανθόσπαρτον και την ευτυχία τους να την ανεβάσουν στα ύψη οι απόγονοι που θα γεννηθούν. Σε μια στιγμή  ο << κράτιστος εκ των οπλαρχηγών της Μεσσηνίας >> τραγούδησε. Το μέγα λάβαρο της χαράς και της ελευθερίας  θέλησε μ’ αυτό τον τρόπο να υψώσει. Είπε:  Στο Σουλιμά οι έμορφες,/ στο Ψάρι οι μαυρομάτες / και στον καημένο  Αετό,/ κοντούλες και γεμάτες //. Τα παλικάρια τα καλά,/ ωχ γρήγορα γερνάνε,/ μα δε γερνάνε από δουλειά,/ ούτ’ από γηρατεία,/ γερνάνε από τις έμορφες/ κι από τις μαυρομάτες / που κάθονται αντίπερα,/ ψηλά στα μπαλκονάκια,/ ψηλά στα μπαλκονάκια/και στα παραθυράκια//.

 

                                                    ***

 

      Θλιβόταν για τη διαμάχη των κοτζαμπάσηδων και των καπεταναίων. Πάσχισε για την εθνική ενότητα και το δίκαιο του λαού.  Οι εμφύλιοι τον είχαν πληγώσει και υπόφερε να βλέπει σκοτωμούς και λεηλασίες μεταξύ  ομόγλωσσων, ομόθρησκων και ομόαιμων. Πάντα ερχόταν στη σκέψη του η κουβέντα Κολοκοτρώνη και Ζαϊμη. Τότε που σε μια συνάντησή τους έκαναν τον εξής διάλογο. Του είπε ο Ζαϊμης:

 --- Κολοκοτρώνη, Κολοκοτρώνη, έξι χρόνους πασχίζεις να ενώσεις τα άρματα και ειδέ σε άφησα να τα ενώσεις, ειδέ θέλει σε αφήσω!

       Και ο Γέρος αηδιασμένος από τις κοτζαμπάσικες μηχανορραφίες του απαντά:

---  Εύγε καλέ πατριώτη, οπού δεν αφήνεις να ενωθούν τα άρματα κι αν ήταν ενωμένα δεν έκαιγε ο Ιμπραήμης τα χωριά και να σκλαβώνει τον κόσμο!

      Συνεχώς επαναλάμβανε στα χρόνια πριν την επανάσταση και κατά τη διάρκεια του αγώνα:  << Σκλάβοι ποτέ μη ζήσουμε σε Λιάπηδες και Τούρκους !>> Μια ιστορία στο πολυστένακτο νησί την Ύδρα, που λεγόταν πολύ, του άρεσε και τη διηγιόταν  παντού και μια μέρα την είπε στη γυναίκα του και στους δυο γιούς του, το Δημήτρη και το Γιώργη.  Ο Χατζή Καραντάνης, μονογενής, ορφανός, ανήκων σε μεγάλη οικογένεια ναυτολογήθηκε ως επίλεκτος από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και υπηρετούσε στο ναυτικό της. Επιστρέφει κάποτε όχι ως αφυπηρετήσας ναύτης αλλά ως κυβερνήτης δίκροτου, ένας σκληρός σαρικοφόρος, περαστικός στην πατρίδα του για να δει τη μητέρα του κι όλους τους συγγενείς. Το γεγονός κατέπληξε το νησί, ο κόσμος σχολίαζε, τι θα κάνει η μάνα; πώς θα τον δεχθεί;  Μια μάνα Ελληνίδα αρχόντισσα, η οποία ως κόσμημα είχε στο στήθος της ένα ελεφάντινο σταυρό. Την επισκέφθη ο γιος της και όταν από τον ίδιο έμαθε πως ήρθε στην Ύδρα ως κυβερνήτης τούρκικου δίκροτου, του ζήτησε ν’ ανεβούν στον εξώστη για να δει το πλοίο. Κι από κει τον έριξε κάτω στο λιθόστρωτο, τον σκότωσε και τον καταράστηκε μ’ όλη της την ψυχή. Στο τέλος τους τραγούδησε και το δημώδες άσμα που περίτεχνα η λαϊκή μούσα μας κληρονόμησε: Το μάθατε τι γένηκε στης Κιάφας τ’  αγροτόπι; / Του Καραντάνη το παιδί, το Καραντανοπαίδι, / το ‘ριξε η Καραντάναινα, κείνη η αντρογυναίκα,/ στο καλντερίμι απ’ τον οντά και μνήσκει ακόμη το αίμα / στα πετρολίθαρα της γης που χύθει σαν ποτάμι //. Και το ΄μαθεν η γειτονιά κι η παραπέρα ρούγα/ και το ‘δαν οι άντρες, τα παιδιά κι οι νέες και τα κορίτσια,/ μανάδες που ΄χανε παιδιά και νιες που ‘χαν αδέρφια //.

      Η σύζυγός του Γιαννούλα, τώρα που το αγροτικό ζήτημα στη Μεσσηνία είχε οξυνθεί, του συμπαραστεκότανε στην αγωνία του, να βλέπει την επαρχία να λιμοκτονεί, το λαό να υποφέρει από την εξουσία της αντιβασιλείας, ενώ οι ισχυροί άνθρωποι των τζακιών αδιάφοροι για την τύχη του, τον εκμεταλλεύονταν και τον αδικούσαν. Πάντα με τον καλό λόγο και την αγαθότητα της λαϊκής της προέλευσης, του τόνωνε την αξία του κοινωνικού αγώνα και τη συνειδητή οργάνωσή του. Μια μέρα αγανακτισμένη κι αυτή  από τα φεουδαρχικά σχέδια της αντιβασιλείας, του είπε κάτι ξεχωριστό, που ο Γιαννάκης το έκλεισε στο μυαλό του σαν διαχρονική αιώνια αξία. Και η ίδια δε θυμόταν πως αντιγράφτηκε στη μνήμη της και ούτε θυμόταν αν το είχε διαβάσει. Όμως είχε τη διαίσθηση πως κάποιου μεγάλου ποιητή ήταν τα λόγια. Του είπε λοιπόν:  Με ανέλπιστα και φοβερά πράγματα / οι θεοί υφαίνουν τη ζωή μας//. Εκείνα που ήταν να γίνουν δεν έγιναν ποτέ//. Κι αυτά που γίνονται/ δεν ήταν για να γίνουν //. Πιο τραγικοί της είχαν φανεί οι δυο τελευταίοι στίχοι. Αυτά που συμβαίνουν γύρω μας κανένας δεν τα περίμενε. Κι αυτή ποτέ δεν περίμενε να έχει το κεφάλι της στο ζυγό του Τούρκου και του ξένου μονάρχη.

 

                                                      ***

 

       Άνοιξη λοιπόν του 1834 και ο Γιαννάκης Γκρίτζαλης, στο μπαλκόνι του σπιτιού του στο Ψάρι σκεφτόταν: << Αν εκτελεσθεί ο Κολοκοτρώνης η πατρίς αιώνες θα  κουβαλάει το στίγμα της ντροπής και της αχαριστίας >>. Θυμήθηκε τον Καποδίστρια. Εξαιτίας της δολοφονίας του ήρθε ο Βαυαρός βασιλιάς να κυβερνήσει το νεοσύστατο ελληνικό κρατίδιο.  Ο ίδιος ο Εφτανήσιος αυτός ευγενής, όταν κλήθηκε από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας να αναλάβει την αρχηγία, αρνήθηκε λέγοντας, << ότι υπουργός ων του Τσάρου δεν ηδύνατο >>. Τους βαθύτερους λόγους της άρνησής του, τους αποκάλυπτε αργότερα γραμμένους στη συνομιλία του με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη: << Οι καταστρώσαντες τοιαύτα σχέδια είναι περισσότερον ένοχοι και αυτοί ωθούν την Ελλάδα προς τον όλεθρον. Είναι ελεεινοί  εμποροϋπάλληλοι καταστραφέντες λόγω της κακής των διαγωγής και αφαιρούντες και το χρήμα των αφελών ψυχών εν ονόματι μιας πατρίδας ην αυτοί δεν έχουν. Θέλουν να σας έχουν εις την συνωμοσίαν των δια να εμπνεύσουν πίστιν εις τα επιχειρήματά των. Σας επαναλαμβάνω: Φυλαχτείτε από τοιούτους άνδρας >>.

          Ως κυβερνήτης αναφερόμενος στις φριχτές καταστροφές της Ελλάδας είχε πει από την Αίγινα, μέσω του Γ. Τερτσέτη στα << Απόλογα για τον Καποδίστρια >>:  [… ] Είδα πολλά εις την ζωή μου, αλλά σαν το θέαμα όταν έφθασα εδώ στην Αίγινα δεν είδα το παρόμοιο ποτέ και άλλος μην το δει. << Ζήτω ο κυβερνήτης, ο σωτήρας μας, ο ελευθερωτής μας! >> εφώναζαν γυναίκες αναμαλλιασμένες, άνδρες με λαβωματιές πολέμου, ορφανά γδυτά, κατεβασμένα από τις σπηλιές.  Δεν ήταν το συναπάντημά μου φωνή χαράς,  αλλά θρήνος. Η γη εβρέχετο από δάκρυα. Εβρέχετο η μυρτιά και η δάφνη του στολισμένου δρόμου από το γιαλό ως την εκκλησία. Ανατρίχιασα, μου έτρεμαν τα γόνατα,  η ψυχή του λαού μου έσχιζε την καρδία μου. Μαυροφορεμένες γυναίκες, γέροντες, μου εζητούσαν ν’ αναστήσω τους απεθαμένους τους, μανάδες μου έδειχναν εις το βυζί τα παιδιά τους και μου έλεγαν να τα ζήσω και ότι δεν τους απέμειναν παρά εκείνα κι εγώ και με δίκαιο μου εζητούσαν όλα αυτά, διότι εγώ ήλθα και σεις με προσελάβατε να οικοδομήσω, να  θεμελιώσω κυβέρνησιν και κυβέρνησις καθώς πρέπει ζει, ευτυχεί τους ζωντανούς, ανασταίνει και αποθαμένους, διατί διορθώνει την ζημίαν του θανάτου και της αδικίας. Δεν ζει ο άνθρωπος, ζει το έργο του, καρποφορεί, αν ο διοικητής είναι δίκαιος, αν το κράτος έχει συνείδηση, ευσπλαχνία, μέσα σοφίας. […]Ένα μόνο φοβούμαι πολύ και με δέρνει υποψία, τρέμω την απειρία σας. Αν η νέα κυβέρνηση τύχει να συγκρουσθεί  με συμφέροντα ξένων δυνάμεων, αν πλανευτεί ο ελληνισμός και σηκώσει σκοτάδι μεταξύ μας, ώστε εσείς να μη διαβάζετε εις την καρδίαν μου, θολωθούν και εμένα οι οφθαλμοί μου, ποιος ηξεύρει; που θα πάμε, τι θα γενούμε; ετινάξαμε το καβούκι των αλλοφύλων, αλλ’ οι πλεκτάνες της διαπλοκής έχουν κλωστές πλανήτριες, φαρμακερές, κλωστές θανάτου, άφαντες και εσείς δεν τις εννοείτε. Κατεβαίνω πολεμιστής εις το στάδιον, θα πολεμήσω ως κυβερνήτης, δεν λαθεύομαι τον έρωτα των προνομίων που είναι φυτευμένος εις ψυχάς πολλών, τα ονειροπολήματα των λογιοτάτων, ξένων πρακτικής ζωής, το φιλύποπτο, κυριαρχικό και ανήμερο αλλοεθνών ανδρών. Η νίκη θα είναι δική μας αν βασιλεύσει εις την καρδίαν μας μόνον το αίσθημα το ελληνικό, ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης. […]

     Μόλις πήρε τα ηνία της εξουσίας, εφάρμοσε τις καισαρικές τάσεις του. Ανέστειλε το σύνταγμα της Τροιζήνας, βάζοντας στον πολιτικό κόσμο της χώρας το δίλημμα: ή παραμερίζεται το σύνταγμα ή φεύγει από την Ελλάδα. Διέλυσε τη βουλή και την αντικατάστησε με διορισμένο συμβουλευτικό σώμα,  από κοτζαμπάσηδες και μεγαλοκαραβοκύρηδες. Ιδρύει την Κεντρική Γραμματεία, είδος υπουργικού συμβουλίου, με την πολιτική γραμμή του να την ορίζει ο ίδιος. Ουσιαστικά η εξουσία συγκεντρώθηκε στα χέρια του. Έγινε δικτάτορας γιατί νόμισε πως έτσι έπρεπε να κάνει. Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες από τους εσωτερικούς κύκλους που επηρεάζονταν από την Αγγλική και Γαλλική επιρροή. Έτσι οι κύκλοι αυτοί υπονόμευσαν το αξιόλογο πρόγραμμά του και την ανάπτυξη της χώρας, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται η αναρχία και η οικονομική κακοδαιμονία. Έκανε πολλά για να εμπεδώσει τη στοιχειώδη έννοια του κράτους. Αμέσως χτύπησε την πειρατεία. Έτσι απαλλάχτηκε η θάλασσα από τους πειρατές. Έβαλε στο στρατό και το  στόλο κάτω από τις οδηγίες του κράτους. Ο στόλος αποσπάστηκε από τους Υδραίους μεγαλοκαπεταναίους. Τον απασχόλησε η δημόσια διοίκηση και άρχισε να τη βελτιώνει. Ενδιαφέρθηκε και για το οικονομικό. Δανείστηκε από το εξωτερικό και έβαλε μπροστά την ανίσχυρη οικονομία. Η τάξη και η ασφάλεια μέσα στη χώρα τον άγγιξε και πήρε τα πρώτα μέτρα για να σταματήσει τη ληστοκρατία. Ίδρυσε σχολεία,  γεωργικές σχολές, οργάνωσε τη δημόσια υγεία, έφτιαξε νοσοκομεία και την ταχυδρομική υπηρεσία. Στο μεγάλο πρόβλημα της διανομής της εθνικής γης δεν τα κατάφερε. Η γη στα χέρια των τζακιών και των μοναστηριών ήταν δύσκολο να πάει στους ακτήμονες αγρότες. Χρειαζόταν επαναστατικά μέτρα. Τα εθνικοποιημένα τουρκικά κτήματα ήταν δεσμευμένα στους δανειστές. Διανομή γης για καλλιέργεια σε αγρότες σ’ ένα κράτος που βασίλευε το χάος ήταν αδύνατη. Η αποτυχία αυτή, σφραγίζει και τη γενική αποτυχία  πολιτικής, του κυβερνήτη. Όμως οι προσπάθειές του να προσεγγίσει σε μια δυνατή λύση στο θέμα αυτό ήταν μεγάλες και αγωνιώδεις και προσέκρουσαν στην αντίδραση. Αντίδραση μεγάλη που σχεδίασε και πέτυχε τη δολοφονία του.

      Η γυναίκα του τον διέκοψε από τις σκέψεις του, δίνοντάς του ένα γράμμα. Το άνοιξε και το διάβασε με αγωνία. Ήταν από το θρυλικό κλέφτη, Μητροπέτροβα και πεθερό του.  Του   ‘γραφε: <<Αντί η κυβέρνηση της αντιβασιλείας να μοιράσει την εθνική γη στους ακτήμονες αγρότες και αγωνιστές για να την καλλιεργήσουν και να  αυξηθούν οι παραγωγικές δυνάμεις και να έρθει ο πλούτος στα σπίτια τους, αντίθετα κάνει τα στραβά μάτια στη ρεμούλα των εθνικών κτημάτων από τους προεστούς, που τα αγοράζουν για ένα κομμάτι ψωμί στις δημοπρασίες και τα παίρνουν από το λαό, αφήνοντάς τα χέρσα. Σαν να μην φτάνει η ληστεία της εθνικής γης η κοτζαμπάσικη νοοτροπία μαζί με ανοχή της αντιβασιλείας φτωχαίνει το λαό με φόρους και πλουταίνει τους έχοντες γη με απαλλαγές φόρων. Γίνονται τα ίδια που ίσχυαν και στην Τουρκοκρατία. Κι εδώ στη Μεσσηνία το αίμα των αγροτών και των αγωνιστών που το έχυσαν να πάρουν γη, πήγε χαμένο. Για να μη συνεχιστεί η ίδια κατάσταση θα εξεγερθούμε. Οπλαρχηγός. Μητροπέτροβας. >>

     Αυτός που είχε πολεμήσει στο Βαλτέτσι, στα Δολιανά, στα Δερβενάκια στην άλωση της Τριπολιτζάς και σε τόσες μάχες τον Τούρκο, έπρεπε να πολεμήσει τον άλλο μονάρχη κατακτητή, βασιλιά! Κι αυτό για το δίκιο του λαού. Του λαού που έχυσε το αίμα του να φέρει τη λευτεριά και τώρα πεινούσε! Ο γίγας οπλαρχηγός που φυλακίστηκε στο δεύτερο εμφύλιο το 1824 με Μητροπέτραβα, Κολοκοτρώνη στο μοναστήρι του προφήτη Ηλία στην Ύδρα από την κυβέρνηση Κουντουριώτη, Κωλέττη, θα έπιανε πάλι το σπαθί για να τα βάλει με Έλληνες και  Βαυαρούς στρατιώτες. Το καλοκαίρι τέθηκαν επικεφαλής με το Μητροπέτροβα, ηγέτες στη Μεσσηνιακή Επανάσταση. Με τα αιτήματα όπως απελευθέρωση Κολοκοτρώνη, Πλαπούτα, εκχώρηση συντάγματος,  θέσπιση φορολογικού και  θεσμικού πλαισίου δικαίου για το λαό, το μοίρασμα της γης, απονομή δικαιοσύνης στους αδύνατους, στήριξη των οπλαρχηγών, έδωσαν φιλολαϊκό και κοινωνικό χαρακτήρα στην Επανάσταση. Στο ένα από τα τέσσερα κινήματα που εκδηλώθηκαν, δύο στην Αρκαδία και δύο στη Μεσσηνία, τέθηκε ο ίδιος επικεφαλής και με 200 πολεμιστές μπήκε μεσάνυχτα στην Κυπαρισσία. Κατέλυσε όλες τις αρχές και εξήγησε στο λαό της πόλης τους επαναστατικούς σκοπούς του. Στόχος του ήταν η  κατάργηση της Αντιβασιλείας, ανάληψη της εξουσίας από τον Όθωνα, στήριξη του αγροτικού πληθυσμού, μείωση της βαριάς φορολογίας, απαλλαγή από τις ληστρικές μέθοδες είσπραξης των φόρων από τους ενοικιαστές γαιοκτήμονες εκ των οποίων οι πλείστοι ήταν ευνοούμενοι της κυβέρνησης.

     Οι Βαυαροί όμως δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Έστειλαν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις εναντίον του. Μετά από πολλές συγκρούσεις, στο χωριό Σούλου κοντά στη Μεγαλόπολη, οι κυβερνητικές δυνάμεις επικράτησαν. Οι επαναστάτες διαλύθηκαν και υποχώρησαν. Ο Γιαννάκης Γκρίτζαλης εξακολουθούσε τον αγώνα, καταδιωκόμενος από τόπο σε τόπο.  Τελικά παραδόθηκε, η επανάσταση είχε κατασταλεί, οι δίκες  των αρχηγών της στάσης άρχιζαν. Το έκτακτο στρατοδικείο συνεδρίασε στην Κυπαρισσία και καταδίκασε το γενναίο Γιαννάκη Γκρίτζαλη σε θάνατο. Χωρίς μισθό, τιμές και διακρίσεις, στήθηκε μπροστά στο απόσπασμα για να φωνάξει πριν πέσει νεκρός: << Άδικα πεθαίνω, αδέρφια, αγωνίστηκα για την Ελλάδα! >>

     Και τότε στα Σουλιμοχώρια, στη Μεσσηνία και σε όλη τη  Ελλάδα όταν η πνοή του πετούσε για τις επουράνιες μονές, τα θερισμένα στάρια, τα βάτα και τα αγριόχορτα που είχαν κιτρινίσει από τη ζέστη και φαίνονταν μισοξεραμένα, μόλις τα έλουσε  η δροσιά της γενναίας του ψυχής  και τα χάδεψε, ξαναζωντάνεψαν για να ανθίσουν και πάλι. Το ημερολόγιο έδειχνε 17 Σεπτέμβρη του 1834.

 ellinikoxronografima.blogspot.gr

       

 

 

 

        Δερβενάκια. Μεγάλη νίκη του λαού. Κολοκοτρώνης

                                                                      [ Ημερολόγιο του ’21 ]


                                        Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                Ο Μαυροκορδάτος τα ‘κανε θάλασσα στο Πέτα και καλά που βρέθηκε ο Κολοκοτρώνης και οι λοιποί καπεταναίοι  να επανορθώσουν τα  λάθη των κοτζαμπάσηδων. Πέτυχαν μία από τις μεγαλύτερες νίκες της επανάστασης στα Δερβενάκια τη στιγμή που  Κιουταχής και Βρυώνης στρατοπέδευαν αμαχητί έξω από το Μεσολόγγι. Μαζί τους κατεβαίνει κι από την Ανατολική Ελλάδα και ο Δράμαλης με χιλιάδες πεζούς, ιππείς, σπαχήδες, πυροβόλα και άφθονα εφόδια. Ο Άρειος Πάγος φοβήθηκε και κάνει έδρα το  Ξηροχώρι Ευβοίας. Ανδρούτσος και Νικηταράς πιάνουν τις ορεινές πλαγιές του Παρνασσού.  Ανενόχλητος ο Δράμαλης στις 30 Ιουνίου 1822 καίει τη Θήβα και βαδίζει προς Κόρινθο.

      Πανικός πιάνει Εκτελεστικό και Βουλευτικό των κοτζαμπάσηδων. Οι κοτζαμπάσηδες Ζαϊμης, Λόντος, Χαραλάμπης, Νοταράς, κ.ά. παίρνουν εντολή να στρατολογήσουν όσους μαχητές μπορούν για να σταματήσουν τις ορδές του Δράμαλη που ερήμωναν τον τόπο που περνούσαν. Δύσκολη στρατολόγηση για τους προύχοντες, εύκολη όμως για τις λαϊκές δυνάμεις που τα έδωσαν όλα για τον υπέρ πάντων αγώνα με ισχυρές προσελεύσεις μαχητών. Γράφει ο Οικονόμου: << Οι προύχοντες δεν ηδυνήθησαν να στρατολογήσουν, των στρατιωτών μη ακολουθούντων αυτοίς ως άπειρους και ουδεμίαν εμπνέοντας πεποίθησιν >>.

     Στην κρίσιμη αυτή κατάσταση δυστυχώς η κυβέρνηση κάνει ολέθριο σφάλμα. Ο Κολοκοτρώνης πολιορκεί την Πάτρα κι ενώ είναι έτοιμος να την πάρει του ζητάνε να φύγει και να πάει να αντιμετωπίσει το Δράμαλη.  [Ο σκοπός των ήτο να μην πάρω την Πάτρα και να μου σηκώσουν τη δύναμη τη στρατιωτική] γράφει ο ίδιος. Ο Γέρος του Μοριά υπακούει και βαδίζει στη Δημητσάνα.  Από κει στέλνει μήνυμα στο Εκτελεστικό και του ζητάει να στρατολογήσει δυνάμεις και η ανάσχεση του Δράμαλη να γίνει στα Δερβενάκια της Νεμέας στο δρόμο Κορίνθου – Άργους.  Στην Καρύταινα όμως που είχε πάει παίρνει ένα έγγραφο του Κωλέττη, υπουργού πολέμου που του λέει να επιστρέψει πάλι στην Πάτρα και να συνεχίσει την πολιορκία!  << Η κυβέρνησις της εκακοφάνη πολύ, διότι διέλυσες την πολιορκία της Πάτρας, όσο δια την εξασφάλισιν  των Δερβενίων έλαβα τα αναγκαία μέτρα >> του έγραφε.

   Ο Κολοκοτρώνης αηδιασμένος τραβάει για την Τριπολιτζά με άγριες διαθέσεις και προβληματισμένος  αν πρέπει να τους βάλει στη θέση τους ακόμα και με τα όπλα. Μπαίνει στην Τριπολιτζά και δρα πραξικοπηματικά. Διορίζει δικούς του γερουσιαστές αφού οι άλλοι το ‘βαλαν στα πόδια, ενώ φήμες ακούγονται πως και οι στρατιωτικοί διοικητές λιποτάκτησαν ενώ δεν παύουν και οι μηχανορραφίες από τους αντιπάλους του Κολοκοτρώνη να διαδίδουν πως ο Δράμαλης κατέβαινε με χιλιάδες στρατό που σπέρνει τον πανικό. Ο Τούρκος επικεφαλής στις 6 Ιουνίου 1822 μπαίνει στην Κόρινθο. Εγωιστής και κομπαστής  δεν κάνει την Κόρινθο κέντρο βάσης και ανεφοδιασμού όπως του συνιστούν οι επιτελείς του, αλλά προχωράει να πάρει το Ναύπλιο, τον πολιτικό εγκέφαλο της επανάστασης.

    Κολοκοτρώνης και Δ. Υψηλάντης δεν ξέρουν τι πάει να πει φόβος και πανικός. Αποφασίζουν να στηριχθούν στον Έλληνα αγρότη. Στρατολογούν κάμποσους και γεμίζουν το κάστρο του Άργους με τρόφιμα και πολεμοφόδια. Όσο ο Κολοκοτρώνης να μαζέψει αξιόλογη δύναμη ο Υψηλάντης θα εμποδίζει τους Τούρκους. Η ώρα του Γέρου του Μοριά ήρθε. Η δραστηριότητά του υψηλή, πάει παντού, στέλνει ανθρώπους του, επιστολές με αγγελιοφόρους και καλεί καπεταναίους και στρατιώτες για τη σωτηρία της πατρίδας. Δεκάδες φθάνουν οι ένοπλοι, μεγαλώνει η δύναμη και στήνουν ισχυρό στρατόπεδο στους Μύλους. Αμέσως φτάνουν εκεί και Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Πετρόμπεης. Ο Υψηλάντης στο Άργος έχει σταματήσει το Δράμαλη μπροστά στο κάστρο με συνέπεια το στράτευμα των Τούρκων να αντιμετωπίζει έλλειψη τροφίμων και νερού. Πεινασμένοι οι στρατιώτες του Δράμαλη έτρωγαν άγουρα φρούτα και η δυσεντερία τους χτύπησε με τα μποστανικά. Ζέστη, ανομβρία, συντέλεσαν να υποφέρουν πολύ οι στρατιώτες και εξαντλημένοι να πεθαίνουν και να αρρωσταίνουν. Ακόμη για να εξουδετερωθεί ο στρατός του Δράμαλη εφαρμόστηκε από τους Έλληνες  το σχέδιο της καμένης γης  για να μη βρίσκουν τίποτα για τροφή και για εφοδιασμό οι στρατιώτες. Έτσι η θέση τους έγινε απελπιστική.

    Το μόνο που μπορούσε τότε να κάνει ο Δράμαλης ήταν να γυρίσει πίσω στην Κόρινθο. Για Ναύπλιο ούτε λόγος. Ο Κολοκοτρώνης διαισθάνθηκε πως θα γυρίσει πίσω πράγμα που δεν το σκέφτηκαν οι κοτζαμπάσηδες και επέμεναν να χτυπήσουν το Δράμαλη στους Μύλους. Εν τω μεταξύ ο Δράμαλης διέδιδε μέσω κατασκόπων Τουρκορωμιών πως τάχα θα χτυπήσει τ’  Ανάπλι.  Ο Κολοκοτρώνης δε γελάστηκε και με Υψηλάντη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά, Δ. Κολοκοτρώνη κ.α. ταμπουρώνονται στα Δερβενάκια. Στις 26 Ιουνίου 1822 οι Τούρκοι επιχειρούν να περάσουν τη διάβαση  πηγαίνοντας για Κόρινθο. Το χτύπημα του Κολοκοτρώνη είναι αποφασιστικό και εξοντώνει μεγάλο μέρος του τούρκικου στρατού. Ο Δράμαλης αλλάζει δρόμο την άλλη μέρα και πάει να περάσει από το Αγιονόρι,  νομίζοντας πως ο Κολοκοτρώνης είναι κολλημένος στα Δερβενάκια. Ο Γέρος όμως τον ξεγελά ανάβοντας φωτιές στις πλαγιές για να νομίσει ο Δράμαλης πως είναι ακόμη εκεί ο στρατός του. Στη διάβαση οι δυο στρατοί συναντήθηκαν και οι Τούρκοι έπαθαν μεγάλη καταστροφή. Υψηλάντης, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, με εύστοχα χτυπήματα δεν άφησαν σχεδόν τίποτα από την πολυάριθμη στρατιά του Δράμαλη. Χιλιάδες όπλα και λάφυρα έπεσαν στα χέρια των Ελλήνων. Η νίκη στα Δερβενάκια έσωσε θα λέγαμε την επανάσταση στο δεύτερο έτος κι  έδειξε  στους Έλληνες πως οι Τούρκοι δεν ήταν ανίκητοι. Ακόμη ενθουσίασε τις λαϊκές δυνάμεις που είδαν πως αυτές και μόνο ενωμένες μπορούσαν να φέρουν την ανεξαρτησία στο υποδουλωμένο έθνος. Ακόμη ευνοϊκά στοιχεία για τους Έλληνες μετά τη νίκη ήταν και οι θάνατοι του Χουρσίτ πασά και του Δράμαλη που εξάλειψαν την απειλή για Ναύπλιο και Παλαμήδι.  Η νίκη αυτή στα Δερβενάκια τιμά την ηγεσία των λαϊκών δυνάμεων που ισχυρές πια μπαίνουν για τα καλά στη μάχη της ανεξαρτησίας.

 ellinikoxronografima.blogspot.gr   [Συνεχίζεται]

Πηγές:  Φωτάκος, Σπ. Μελάς, Σπ. Τρικούπης, Γιάννης Σκαρίμπας, Τ. Βουρνάς, Μακρυγιάννης, Θ. Κολοκοτρώνης, Στρίγκος, Κιτρομηλίδης, Πασπαλιάρης, Μιχαηλίδης.

 

Κυριακή 24 Μαρτίου 2024

 

    Σφαγή της Χίου. Καταστροφή του Πέτα

                                               [ Ημερολόγιο του ’21]


                                                Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                Στα  νησιά το πνεύμα ήταν  το ίδιο με της Φιλικής Εταιρείας, δημοκρατικό και επαναστατικό. Στη Σάμο ο λαός είχε πάρει την εξουσία και είχε επαναστατήσει με το Λογοθέτη  Λυκούργο. Παρά τη λυσσώδη αντίδραση των κοτζαμπάσηδων οι καρμανιόλοι Σαμιώτες αποφάσισαν να φέρουν την επανάσταση και στη Χίο.  Στις 10 Μαρτίου 1822 οι κάτοικοι κλείνουν τους Τούρκους στα κάστρα και στην ύπαιθρο οι ένοπλοι δεν αφήνουν Τούρκο για Τούρκο ήσυχο. Οι Χιώτες ζητούν ενίσχυση από το εκτελεστικό να συνεχίσουν τον αγώνα αλλά αυτό δεν στέλνει κανένα πλοίο με εφόδια και μάχιμους. Κι ενώ όλα πάνε καλά έστω και με τις δυνάμεις της Χίου, φτάνει στο νησί αιφνιδιαστικά  και ο στόλος του Τούρκου ναύαρχου Καρά Αλή με 45 πλοία και 7.οοο άνδρες. Αφού αποβιβάστηκαν στο νησί οι εμπειροπόλεμες δυνάμεις έκαμψαν γρήγορα την αντίσταση των επαναστατών και άρχισαν άγρια σαγή στο νησί. Η καταστροφή μεγάλη, 25.000 Χιώτες σφάχτηκαν, 47.000 αιχμάλωτοι στάλθηκαν για πούλημα και οι απομείναντες  σκόρπισαν στα βουνά για να γλιτώσουν.

        Η Ευρώπη αντέδρασε στις άγριες σφαγές  των αμάχων, ένα μεγάλο κύμα συμπαραστάθηκε στους Έλληνες και γενικώς οι θηριωδίες των Τούρκων άφησαν κακές εντυπώσεις στους ευρωπαϊκούς λαούς για την τακτική που ακολουθούσε η Τουρκία στους άμαχους.

          Ο ελληνικός στόλος κινήθηκε κατόπιν εορτής. Όταν η καταστροφή είχε συντελεστεί.   Εξήντα καράβια βγήκαν στις ακτές του νησιού και περισυνέλλεξαν  όποιους γλίτωσαν από τη σφαγή.  Μετά αποφάσισαν οι ναύαρχοι να χτυπήσουν τον τουρκικό στόλο με πυρπολικά. Ο Κων. Κανάρης και ο Πιπίνος πρότειναν να κάψουν την τουρκική ναυαρχίδα του Καρά Αλή που βρισκόταν στο λιμάνι της Χίου με περίπου 2.000 ναύτες και αξιωματικούς.  Έτσι στις 8 Ιουνίου 1822 μέσα στο σκοτάδι αθέατοι, πλησιάζουν και κολλάνε  τα πυρπολικά τους στη ναυαρχίδα. Η ναυαρχίδα ανατινάχτηκε και οι 2.000 Τούρκοι παρασύρθηκαν στον υγρό τάφο. Η θαρραλέα αυτή επιχείρηση ήταν θα λέγαμε η απάντηση στις σφαγές της Χίου και είχε πανελλήνια και παγκόσμια απήχηση. Ακόμη  ενίσχυσε και το φρόνημα των Ελλήνων που είδαν να μετράνε κι άλλη μια καταστροφή στον εχθρό στις τόσες άλλες εναντίον του.

        Ο Χουρσίτ στο σχέδιό του να καταστείλει  την επανάσταση έβαλε σαν προτεραιότητα την εκμηδένιση του θύλακα του Σουλίου. Επιλέγεται από την κυβέρνηση ο Μαυροκορδάτος να πάει και να τον αντιμετωπίσει. Αυτός πήγε και στην ουσία διέλυσε το στρατό αφού τον σκόρπισε σε ομάδες  γύρω από  το Σούλι. Τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη  τον έστειλε στα Φανάρι κοντά στην Κιάφα. Στις 10 Ιουνίου ο ίδιος ο Μαυροκορδάτος φτάνει στο Κομπότι της Άρτας για να σταματήσει εκεί τους Τούρκους. Στους Σουλιώτες έστειλε μικρή ενίσχυση υπό τον Μπότσαρη. Στο Πέτα και στα γύρω υψώματα σκόρπισε άντρες. Εκεί χτύπησε ο ίδιος ο Ρασίντ Μεχμέτ. Η επίθεση ήταν σκληρή. Ο Μαυροκορδάτος απών έλειπε στη Λαγκάδα πηγαίνοντας για τροφές και ανεφοδιασμό ως είχε διαδώσει. Έτσι χωρίς κεφαλή  ο  στρατός του Γώγου Μπακόλα διαλύθηκε και όλοι οι άντρες σχεδόν έπεσαν στο πεδίο της μάχης. Στη μάχη του Πέτα ήταν και πολλοί φιλέλληνες. Ένας ήταν και ο Νόρμαν που τραυματισμένος γλίτωσε με μια ομάδα μαχητών καταφεύγοντας στη Λαγκάδα.

      Η ήττα αυτή  ήταν έργο του άπειρου περί τα πολεμικά και υπερφίαλου, Μαυροκορδάτου. Ευθύνονται ακόμη και οι φίλοι του κοτζαμπάσηδες της κυβέρνησης που τον διόρισαν αρχηγό μιας κρίσιμης επιχείρησης έναν τέτοιο << μαχητή >>. Η καταστροφή του Πέτα έφερε οριστικά το χάσιμο του Σουλίου. Οι μαχητές του στις 28 Ιουνίου 1822 συνθηκολόγησαν  μες τους Τούρκους και πήραν το δρόμο πάλι για τα Εφτάνησα να ζήσουν εκεί ξεριζωμένοι μακριά από τις εστίες τους. Αλλά κι από κει δεν έμειναν ήσυχοι και όταν χρειαζόταν να έρθουν στο Μοριά να πολεμήσουν τον κατακτητή το έκαναν αγογγύστως. Η επαναστατημένη Ελλάδα χρωστούσε πολλά σ’ ατούς τους ηρωικούς Σουλιώτες.

     ellinikoxronografima.blogspot.gr      [Συνεχίζεται]

Πηγές:  Στρίγκος Λεωνίδας, Βασ. Κρεμμυδάς, Σπύρος Μελάς, Πασχ. Κιτρομηλίδης,  Παν. Πασπαλιάρης, Σπ. Τρικούπης, Γιάννης Σκαρίμπας, Τάσος Βουρνάς, Ιωάννης Μακρυγιάννης, Θ. Κολοκοτρώνης. Ιάκ. Μιχαηλίδης.

 

Σάββατο 23 Μαρτίου 2024

 

    Ανικανότητα κοτζαμπάσηδων. Επιχειρήσεις των Τούρκων.

                                                                          [ Ημερολόγιο του ΄21]


                                                               Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                Μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 1822 η Τουρκία μπόρεσε να κινητοποιήσει δυνάμεις εναντίον των Ελλήνων. Κι αυτό γιατί απαλλάχτηκε από τον Αλή πασά και τη διατήρηση δυνάμεων στα ρωσικά σύνορα. Η κοτζαμπάσικη όμως εξουσία ανίκανη δεν το εκμεταλλεύτηκε νωρίτερα να οργανώσει το στρατό της και να βρεθεί ετοιμοπόλεμος στις επιχειρήσεις της Τουρκίας. Ο στρατός είχε τη μορφή μικρών ιδιωτικών ομάδων, η ευθύνη ήταν στα χέρια των κοτζαμπάσηδων, καθώς και  η στρατολόγηση των μαχητών και ο εφοδιασμός.  Το ναυτικό κι αυτό στα χέρια των κοτζαμπάσηδων ήταν κατακερματισμένο. Οι επιχειρήσεις τους εμπειρικές, η αντιμετώπιση του τούρκικου στόλου με κουρσάρικο ρεσάλτο, κίνητρο για τη βύθισή του η λεία που θα άρπαζαν ναύτες και καπεταναίοι.  Τα οικονομικά κι αυτά άθλια. Τα τούρκικα τσιφλίκια δεν πέρασαν στο λαό, οι φόροι δεν έφταναν στο κρατικό ταμείο και οι τοπικές γεροντίες  φορολογούσαν με αβάσταχτους φόρους τις λαϊκές μάζες και λυμαίνονταν τα πάντα. Ο λαός δεν είχε γη να καλλιεργήσει και η φτώχεια μάστιζε ύπαιθρο και κέντρα. Γι’ αυτό και τα αγροτικά κινήματα ήταν πολλά και η κυβέρνηση τα έπνιγε με βίαιες συγκρούσεις.

.     Για να εδραιώσουν το καθεστώς τους οι κοτζαμπάσηδες και να απομονώσουν τις λαϊκές μάζες βασιζόμενοι στις εισηγήσεις του Α. Μαυροκορδάτου αποφάσισαν να βρουν βασιλιά στην Ευρώπη. Έτσι στάλθηκαν αποστολές στο εξωτερικό σε μια εποχή που η επανάσταση περνούσε κρίσιμη φάση.  Εντωμεταξύ ο Δ. Υψηλάντης δυσαρεστημένος πολιορκούσε τον Ακροκόρινθο, ο Κολοκοτρώνης την Πάτρα, έχοντας πισώπλατα τη δυσαρέσκεια των κοτζαμπάσηδων και η Μπουμπουλίνα κρατούσε τ’  Ανάπλι αποκλεισμένο.

    Η Τουρκία με τον Ρεϊζ εφέντη σχεδίαζε πολεμικό σχέδιο να καταπνίξει την επανάσταση. Το σχέδιο  προέβλεπε: Ενώ ο τουρκικός στόλος θα έπλεε στο Αιγαίο και θα απόκλειε  τα νησιά και τα φρούρια, ο Χουρσίτ πασάς θα κατέβαινε στο Μοριά από δυο δρόμους: Ήπειρο, Μεσολόγγι, Πάτρα και Θεσσαλία, Ανατολική Ελλάδα, Μοριά. Ο Χουρσίτ ισχυρός και γνώστης των στρατιωτικών πραγμάτων έγινε μεγάλη απειλή για την επανάσταση. Στις 12 Γενάρη στο Στύρα της Εύβοιας νικιέται ο Ηλίας Μαυρομιχάλης. Ο  Ανδρούτσος πολιορκεί την Κάρυστο ενώ τον καλούν στη Ρούμελη, που περνά δύσκολες ώρες. Η κυβέρνηση στέλνει το Νικηταρά και μαζί του αποφασίζει να πάει και ο Υψηλάντης. Η αντίδραση δεν τον θέλει και οι κοτζαμπάσηδες τον πολεμούν λυσσαλέα. Υποχθόνια Μαυροκορδάτος και Κωλέττης  κάνουν ότι μπορούν για να διασπάσουν το μέτωπό του. Με μυστικά γράμματα τον συκοφαντούν. Λέει ο Μακρυγιάννης:  << Έβγαλε ο Δυσσέας το γράμμα και τους το ‘δειξε οπού τόγραφαν εναντίον τους. Έβγαλε και ο Νικήτας το δικό του. Πιάστηκαν και οι τρεις και φιλήθηκαν κι ορκίστηκαν νάναι αχώριστοι δια το καλόν και στερέωσιν της πατρίδος >>.

       Οδυσσέας, Νικηταράς, Κοντογιάννης χτυπούν το Χουρσίτ στην Υπάτη. Συναντά δυσκολίες ο Οδυσσέας και  ζήτησε  βοήθεια από   τον << Άρειο Πάγο >> να περάσει με καράβι στη Λοκρίδα.  Με μίσος η κοτζαμπάσικη εξουσία τον διατάσσει να μείνει ακίνητος στη θέση του και να μην πάει πουθενά. Κι όταν με δικά του μέσα ο γενναίος αυτός Έλληνας  έκανε αυτό που ήθελε  τον κατηγόρησαν για προδότη, άνανδρο και συνεργό των Τούρκων με τη δικαιολογία πως εγκατέλειψε τις θέσεις του! Δυσαρεστημένος ο Ανδρούτσος παραιτείται. Ο << Άρειος Πάγος >> στέλνει έναν έμπιστό του να πει στο Νικηταρά να τον σκοτώσει και να πάρει αυτός το πόστο του Ανδρούτσου!

    Ο κίνδυνος του Χουρσίτ για την επανάσταση ήταν θανάσιμος και  στέλνουν το Ντούτσο με δυο ένοπλους να τον απομονώσουν και να του πάρουν το αρχηγιλίκι στο στράτευμα κι αυτός τους σφάζει σαν τραγιά. Επικηρύσσεται για 5.000 γρόσια και ο στρατός του στη Ρούμελη διαλύεται. Ο  << Άρειος Πάγος>> αλλάζει έδρα και πάει στα Σάλωνα, [ Άμφισσα], φοβούμενος αντίποινα, ενώ οι τούρκικες δυνάμεις σχεδιάζουν να περάσουν το Σπερχειό και να << οργώσουν >> την Α. Ρούμελη.

      Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή για την ανάσχεση της τουρκικής πλημμυρίδας  μια εξέγερση των αρματολών και των κλεφτών στην περιοχή της Νάουσας και Ολύμπου φάνηκε πως θα έκανε κάτι. Ο Ναουσαίος Ζαφειράκης σκέφτηκε ν’  αποκλειστεί το πέρασμα του Αξιού και να καταληφθούν τα Τέμπη ως και η περιοχή της Δ. Μακεδονίας.  Το σχέδιο δυστυχώς δεν απέδωσε και γύρω στους 5.000 Ναουσαίους στρατιώτες βρήκαν άγριο θάνατο από τα σπαθιά των Τούρκων. Η δίοδος έτσι Θεσσαλονίκης- Λάρισας έμεινα  ανοικτή  και η Ρούμελη ανυπεράσπιστη χωρίς δυνάμεις, ήταν εύκολη λεία στα τουρκικά στρατεύματα.

    ellinikoxrografima.blogspot.gr       [Συνεχίζεται]

Πηγές:   Σπύρος Μελάς, Πασπαλιάρης, Σπηλιάδης, Τ. Βουρνάς, Σπ. Τρικούπης, Γιάννης Σκαρίμπας, Μακρυγιάννης, Θ. Κολοκοτρώνης.